Vorig jaar besloot ik iets wat hoog op mijn wishlist stond in te lossen: hiken in Canada. Een compleet ander spel dan dat ik tot nu toe gewend was; daar wilde ik niet te licht over denken en daarom ging ik in opleiding. Mijn grootste zorg was beren. Opgroeien in Nederland is zo’n ontzettende safezone, dat gevaren van dat kaliber echt een ver van je bed show is. Ik leerde veel, en op het bere-vlak onder andere de verschillende tactieken voor verschillende beren, het ophangen van bearbags op 4 meter hoogte, het gebruik van bearspray, het analyseren van uitwerpselen en andere beersporen.
Iedere opleidingsdag werden we herinnerd aan het beregevaar, alleen al vanwege de bus bearspray die non-stop aan je riem bungelde. In Noord-Amerika heb je de grizzly’s en zwarte beren. Om je plan van aanpak vooral maar niet te verwarren in zo’n stresssituatie was het handig om het rijmpje in je hoofd te prenten “Brown: stay down, black: fight back”. Van een bruine beer ga je in gevecht allerwaarschijnlijkst niet winnen; er levenloos uit zien zorgt hopelijk voor zo weinig prikkels dat ie doorsjokt. Zwarte beren hebben doorgaans geen zin in een gevecht, dus je groot maken -al dan niet met je wandelstokken- en terugvechten kan in dit geval nog wel eens je leven sparen. Het proberen waard in ieder geval. En je laatste redmiddel is dan nog je bearspray; zo’n 90% kans dat je kunt ontsnappen. Kies een bearspray met tenminste 0,9% maar liever 2% capsaïcine, een bestanddeel uit rode peper. Zorg dan wel dat de beer niet te ver weg is dat je goed in de richting van z’n snuit spuit, dat de wind niet jouw kant opstaat, en dat je daarna zelf ook weg kan. Verwar ook zeker je bearspray niet met je anti-insectenspray; bearspray is een vorm van pepperspray, dat net als bij ons flink bijt en daardoor zorgt dat je een ontsnappingsmogelijkheid hebt. ‘Preventief’ je spullen insprayen zorgt er voor dat je door het leven gaat als beermagneet; zo’n lekker gekruid hapje zien ze wel zitten. Wat je verder vooral niet moet doen is wegrennen of in een boom klimmen, want zo koddig als ze eruit zien, zo atletisch zijn ze onder hun vachtje. En ohja, zo leerde ik op diverse (!) Amerikaanse sites; niet je kinderen of medehikers naar voren duwen als aas…..het doet vermoeden dat het kennelijk een veel ingezette tactiek is met zulk advies.
Tot die tijd, tot die encounter, is het vooral handig jezelf kenbaar te maken, door ze bijvoorbeeld vrolijk te begroeten met “Hey Bear!”, zodat zij tijdig een ommetje kunnen maken om je niet terug te hoeven groeten. Het was ook mijn eerste hike waarin ik volop mijn stroom aan gedachtes maar hardop uitsprak. Zo kon ik in ieder geval niet in gedachten verzonken tegen een beer aanbotsen. Verder is het vooral handig om zelf even een ommetje te maken als jij wel de beer hebt gezien, maar de beer jou nog niet. Wat voor kleur ie ook heeft. En zeker als er zo’n gezellige moederbeer met twee van die ondraaglijk schattige babybeertjes in je gezichtsveld staan; geruisloos maken dat je wegkomt, vergeet je instamoment.
Goed door de wol geverfd ging ik van start op mijn solohike op een afgelegen Canadese trail. Halverwege drukte ik bij een buiging onbewust en onbedoeld mijn safetyclip van mijn bearspray af. Bij een volgende buiging was ik mij aan het verwonderen wat het sissende geluid was dat ik hoorde en waarom mijn been nat begon te worden. Mijn adem stokte. Het besef kickte in, net als de bearspray in mijn ogen. Ik sprintte weg. Op een afstandje, wachtend tot de pepperspraymoleculen zich voldoende vermengd hadden met de lucht, zodat mijn ogen niet verder uit mijn hoofd brandden bij mijn ondergesprayde tent, overwoog ik moedeloos mij opties. Die waren gezien de ijskoude omstandigheden nogal beperkt; het werd vijf nachten slapen als een beermagneet en hopen op een gunstige uitkomst en ochtend. Aangevuld met proberen rustig blijven ademhalen en geluid blijven maken wanneer ik wakker was. Tja. Goed voorbereid op pad gaan is het devies, maar pech kan je altijd overkomen. Hoe je daarmee omgaat valt gelukkig ook te leren.
Stoere verhalen van overzee, maar je zou bijna vergeten dat we op ons continent ook wel wat koddigs hebben rondscharrelen; de Europese bruine beer. Tot de 11de eeuw liepen ze zelfs in Nederland in het wild. De grizzly is hier trouwens een ondersoort van. Het gedrag van de Europese bruine beer is doorgaans minder bedreigend en de populaties en de kansen op encounters zijn aanzienlijk kleiner, maar het is toch goed om te weten dat ze er nog zijn in Albanië, Scandinavië, Roemenië, Polen, Oekraïne, Slowakije en Rusland. Ook zijn ze er nog in nog kleinere populaties in Griekenland, Bulgarije, Kroatië, Slovenië, de Abruzzen (Italië), de Pyreneeën en Oostenrijk, Kosovo, Estland, Letland, Wit-Rusland en waarschijnlijk ook nog in het oostelijk deel van Tsjechië. Bearspray in Europa is verboden, maar als je zorgt voor de basics, dan zul je weinig last van beren hebben. Als je je spullen in een stevige, luchtdichte zak stopt en er óók je toiletspullen zoals tandpasta en je medicijnen erin stopt (en eventueel weg van je kamp ophangt) en je je zelf kenbaar maakt door het dragen van een bearbell of door zelf geluid te maken in dichtbeboste gebieden, dan is de kans groot dat je alleen spreekwoordelijke beren op de weg tegen komt op je hike.
Wist je trouwens dat Russische kosmonauten werden uitgerust met geweren? Het gebeurde te vaak dat bij een landing in Siberië de kosmonauten aangevallen werden door beren en andere roofdieren. En bearspray kan niet -net zoals in het vliegtuig overigens- mee in de spaceshuttle. Er zijn twee gevallen bekend van kosmonauten die een aanval van roofdieren niet hebben overleefd bij de landing. Heb je een enorme ruimtemissie overleefd, kom je terug met twee voeten op aarde en dan wordt je opgegeten door zo’n aardse beer…