“Hoeveel wake up calls wil je nog hebben?” – Rob de Wijk
“In de Baltische staten is het echt een andere wereld. Daar zijn ze totaal doordrongen van de situatie zoals ie is. Die mensen begrijpen heel goed wat er aan de hand is”
– Rob de Wijk, Hoogleraar Internationale Betrekkingen, Universiteit Leiden, tijdens de uitzending van Bar Laat op 12 december met Sophie Hilbrand.
In de afgelopen zes jaar liep ik dwars door Letland, Estland en tweemaal door Polen aan de Oekraïense grens, tot nog geen drie maanden geleden. Ik sprak vele inwoners en ervoer de sfeer. Ik sprak mensen op en aan de straat. Geen toeristische highlights, maar het rauwe leven iedere dag van dichtbij ervaren. Ook reed ik meermaals langs het militair gebied van het Poolse Rzeszów, waar Polen op vele hectare grond haar artillerie heeft verzameld vanwege de huidige oorlog bij hun buren. Ik kreeg er uitleg en toelichting over van inwoners. Ja, bevestigden ze, dit was duidelijk veranderd vergeleken met voorgaand aan de Russische inval in Oekraïne. Net als dat ik veelvuldig aangehouden werd door grenscontrole, tijdens mijn meest recente trektocht door Polen over de Karpatentrail.
Schampend aan de grens met Polen-Oekraïne werd ik geregeld staande gehouden, om tekst en uitleg te geven over waarom ik er liep, om mijn data te controleren bij het hoofdkantoor, waar vervolgens naar gebeld moest worden in een gebied veelal zonder bereik. Het duurde iedere keer vele minuten tot uren, soms meermaals op een dag. Maar met mijn Nederlandse paspoort dat -laten we wel wezen- goud waard is, kon ik daarna altijd moeiteloos doorlopen.
Geboortegeluk.
Behalve bij de mensen van de grenscontrole heb ik nooit het gevoel gehad dat de inwoners van Polen en de Baltische Staten daadwerkelijk, anders dan al hun hele leven, doordrongen waren van de situatie. Ik vermoed dat ze vooral leefden zoals Sophie het zelf omschreef:
“Ik hoor het je zeggen, maar ik merk bij mezelf dat het maar moeilijk binnenkomt.”
Het zijn landen met een omvangrijke, grensverleggende historie, met een vergaand collectief bewustzijn en diepe culturele littekens. En met een boze buurman zal je doorgaans moeten leren leven als je opkomt voor jezelf, je groep, niet kan of wil verhuizen en niemand -ondanks je signalen- iets aan die buurman doet. Dus leef je maar je leven totdat de capriolen zich letterlijk aan je presenteren. Want… wat moet je anders?
Dus ja, ik denk zeker dat de inwoners heel goed weten wat er aan de hand is. Al decennia. Ik weet niet of ze “totaal doordrongen van de situatie zoals ie nu is” waren, het viel me nooit specifiek op, ook niet tijdens persoonlijke gesprekken en bij vele navragen. En begrijpelijk, want hoe moet je dan nog je leven leiden? Hoe moet je leven met de verwachting dat morgen de buurman je voordeur intrapt? Maar wie ben ik om wat over de inwoners van een land te zeggen. Laten we wel wezen, ik ben maar een zwerver met geboortegeluk die zonder directe noodzaak afgelegen contreien verkent.
Als ik desondanks de vermetelheid mag hebben om de houding van de eerdergenoemde landen te duiden, zou de Oost-Europese Warfare Whatsapp-groep er naar mijn idee en op basis van mijn belevingen er zo uitzien:
📱💬 WhatsApp Chat
12:33 Rusland 🇷🇺: Still thinking of you ❤️ ✔️✔️
12:34 Estland 🇪🇪: Dude, f*ck off✔️✔️
12:35 Rusland 🇷🇺: You’re next 😍 ✔️✔️
12:36 Letland 🇱🇻: Is it possible to leave us alone so we can go on with building our country? ✔️✔️
12:36 Rusland 🇷🇺: No. ✔️✔️
12:37 Litouwen 🇱🇹: I know we were in an intense and longtime relationship, but we broke up, remember? Paying some rent doesn’t mean anything. ✔️✔️
12:37 Rusland 🇷🇺: See. You are still mine. ✔️✔️
12:38 Litouwen 🇱🇹: 😡
12:39 Polen 🇵🇱: Serious, AGAIN? ✔️✔️
12:39 Rusland 🇷🇺: Yes. We could be great together with Ukraïne! You hated Ukrainians too, remember?✔️✔️
12:40 Polen 🇵🇱: We made mistakes and we said sorry. Actually. You could learn a lot from us. ✔️✔️
12:41 Polen 🇵🇱: Left the group
12:41 Estland 🇪🇪: Left the group
12:42 Letland 🇱🇻: Left the group
12:49 Litouwen 🇱🇹: Left the group
Rayu’s eerste meeting van velen met border patrol op de grens van Oekraïne tijdens de Szlak Karpacki in oorlogstijd.
